(fot. by luiscerezo.org/ Foter.com/ CC BY-NC-ND 2.0)
„Ćwiczenia duchowne, mające na celu odniesienie zwycięstwa nad samym sobą i uporządkowanie swego życia tak, by nie ulegać jakiemukolwiek nieuporządko-
wanemu przywiązaniu” (Ćd 21).
Zdaniem Henryka Pinarda de la Boullaye SJ (1874-1958), jednego z najwybitniejszych francuskich kaznodziejów, powyższe zdanie wskazuje na cel Ćwiczeń duchownych św. Ignacego Loyoli, którym jest „zdecydowanie się” na odniesienie zwycięstwa nad sobą samym i uporządkowanie własnego życia. Takie uporządkowanie nie może być jednak celem samym w sobie.
Rekolektant już na samym początku Ćwiczeń musi wiedzieć, po co podejmuje tę trudną walkę. Cel wyraźnie wskazuje Zasada i fundament, ku którym prowadzący Ćwiczenia począwszy od pierwszego spotkania kieruje rekolektanta: „Człowiek został stworzony, aby Boga, naszego Pana, wielbił, okazywał Mu cześć i służył Mu – i dzięki temu zbawił duszę swoją” (Ćd 23). By trud ten okazał się skuteczny i owocny, zdaniem św. Ignacego już od pierwszego rozmyślania powinna towarzyszyć mu prośba o łaskę, by „wszystkie moje zamiary, czyny i prace skierowane były wyłącznie ku służbie i chwale Jego Boskiego Majestatu” (Ćd 46).
Walka o uporządkowanie życia
Zwycięstwo nad sobą samym i swoimi nieuporządkowanymi przywiązaniami nie polega jednak na tym, że rekolektant po przeżyciu Ćwiczeń duchownych stanie się doskonały. Zwycięstwo odniesie on wówczas, gdy w czasie rekolekcyjnego porządkowania zrobi naprawdę wszystko, na co pozwolą mu łaska Boża i jego własne siły, by nie ulegać nawet najmniejszemu naciskowi jakiegokolwiek nieuporządkowanego przywiązania. Jego zwycięstwo stanie się pełniejsze, jeśli także w późniejszym życiu nieuporządkowane przywiązania nie będą miały na niego żadnego wpływu. To jednak wymaga wysiłku i ogromnej walki, ale przecież żadne zwycięstwo nie przychodzi łatwo.
Św. Ignacy Loyola wie to doskonale z własnego doświadczenia, dlatego nie proponuje odprawiającym Ćwiczenia prostych rozwiązań prowadzących do osiągnięcia doskonałości. Duszom, które pragną usunąć ze swego życia najmniejszy nawet nieporządek, zapowiada ciągłą i niełatwą walkę o uporządkowanie życia i równie trudną pracę prowadzącą do tego. Ma przy tym na myśli nie tylko uporządkowanie, które niejako automatycznie rodzi się w życiu zachowującego przykazania ucznia Jezusa. Chodzi mu także – a może przede wszystkim – o uporządkowanie, które w dniach rozmyślań i kontemplacji odprawianych Ćwiczeń duchownych rekolektant rozpozna jako szczególną wolę Bożą wobec samego siebie.
Na początku Ćwiczeń Ojciec Ignacy podkreśla, że w trudnej i nieustannej pracy nad sobą ważne jest przygotowanie człowieka i ukierunkowanie go, by mógł się uwolnić od wszystkich „nieuporządkowanych przywiązań, a gdy się ich już pozbędzie, żeby szukał woli Bożej i odnajdywał ją w ułożeniu własnego życia tak, by zbawić duszę” (Ćd 1). Nie ma to być uporządkowanie „wymyślone” przez rekolektanta na własny użytek czy wybrane spośród wielu możliwych uporządkowań. Ojciec Ignacy od początku do końca Ćwiczeń uczy, że jedynym wzorem dla tego uporządkowania są Boże i kościelne przykazania. Tylko na ich podstawie można porządkować swoje życie i tylko dzięki nim można powiedzieć, że się postępuje zgodnie z nauką naszego Pana i żyje według Ewangelii.
Osoby, które z całego serca pragną uporządkować swoje życie i wypełnić to, czego od nich oczekuje Pan Bóg, św. Ignacy zapewnia, że jest to możliwe. Możliwe jest, że w swoim dalszym, porekolekcyjnym życiu nie będą ulegać nieuporządkowanym przywiązaniom lub zdarzać się to będzie niezwykle rzadko. Osiągnięcie osobistej doskonałości i świętości według św. Ignacego nie jest ani mrzonką, ani cudownym snem. To rzeczywistość dostępna dla każdego, kto dzielnie i wytrwale współpracuje z łaską daną mu od Pana i kto o łaskę tę uparcie na modlitwie prosi, mimo że ludzie z zewnątrz (1 Tm 3, 7) uważają, że swoimi prośbami bez końca się naprzykrza Bogu.
CDN…
/ Jan Ożóg SJ (ur. 1934) – teolog, tłumacz i redaktor w Wydawnictwie Apostolstwa Modlitwy w Krakowie (1972-1979), redaktor „Posłańca Serca Jezusowego” (1982-1988), autor przekładu Ćwiczeń duchownych św. Ignacego Loyoli. Opublikował między innymi: Przeciw Tobie zgrzeszyłem; Wieczory pod sosną. Rozmowy./ RED.
