fot. Bartłomiej Przepeluk SJ
Papież Franciszek, przybywając do Brazylii w lipcu br. na Światowe Dni Młodzieży, podczas swej apostolskiej podróży odwiedzi także Aparecidę – największe sanktuarium maryjne w Ameryce Łacińskiej będące duchową stolicą kraju.
Ośrodek maryjny
Aparecida to miasto i katolicki ośrodek maryjny położony w południowo-wschodniej części Brazylii, na trasie łączącej Rio de Janeiro (oddalone o 240 km) i Sao Paulo (160 km). Nowoczesne sanktuarium Matki Bożej z Aparecidy należy do najbardziej uczęszczanych na świecie. Rocznie odwiedza je ponad 7 milionów pielgrzymów i turystów. Nazwa miasta i sanktuarium pochodzi od wezwania: Nossa Senhora de Conceiçao Aparecida – Nasza Pani Niepokalanie Poczęta Objawiona. Maryja czczona w tytule Aparecida jest uroczyście wspominana w liturgii w tamtejszym Kościele 12 października. W Brazylii jest to święto maryjne i narodowe oraz dzień wolny od pracy.
Historia Maryi z Aparecidy
Historia Maryi z Aparecidy sięga początku XVIII w., kiedy to w 1717 r. ludność zamieszkująca miejscowość Guaratinguetá została zawiadomiona o przyjeździe gubernatora stanu Sao Paulo i Minas Geras. Dostojnego gościa chciano podjąć ucztą przygotowaną z dań rybnych. Złowienie w rzece Paraibie odpowiedniej ilości ryb powierzono trzem miejscowym rybakom. Byli to: Domingos Garcia, Felipe Pedroso i Joao Alves. Im jednak mimo dużego doświadczenia w łowieniu ryb nie udało się nic złowić. Wiele razy rzucali sieci i za każdym razem wyciągali je puste. Kiedy zamierzali już wracać z nieudanego połowu, w ostatnim już porcie Itaguaçu w zarzuconej sieci pojawiła się figurka Matki Bożej. Był to dobrze zachowany drewniany i cały czarny od przebywania w wodzie i błota korpus Madonny, ale figurka nie miała głowy. Rybacy ponownie zarzucili sieć i wyłowili także drewnianą głowę, która doskonale pasowała do wyciągniętej wcześniej statuetki, i to tak dobrze – głosi podanie – że złączyła się z nią nierozerwalnie. Kiedy kolejny raz rybacy rzucili sieci, wyłowili wielkie mnóstwo ryb. Obfity połów pobożni rybacy przypisali łasce, jaką uzyskali za przyczyną Matki Bożej, której figurkę wyłowili z wody. Wieść o niezwykłym wydarzeniu szybko obiegła okolice. W ten oto sposób rozpoczął się kult Matki Bożej z Aparecida. Historycy i znawcy sztuki datują powstanie figurki na rok 1650 i przypisują ją autorstwu Frei Agostino de Jesus, zakonnikowi z Sao Paulo.
Kult Matki Bożej z Aparecidy
(fot. Józef Polsk SJ)
Początkowo figurkę umieszczono w domu Felipe Pedroso; przebywała tam 15 lat, a w każdą sobotę mieszkańcy wioski odmawiali różaniec. Jednak kiedy rybak przeprowadził się do Itaguaçu, statuetkę
przekazał swemu synowi Atanasio, który wybudował dla niej małą kapliczkę. Przychodziło do niej coraz to więcej pielgrzymów, bowiem za przyczyną Maryi otrzymywali wiele łask. Biskup z Rio de Janeiro wyraził zgodę na wzniesienie kaplicy, a wikariusz z Guaratinguetá w 1734 r. rozpoczął jej budowę. Dwa lata później cudowną figurkę umieszczono w nowym kościele na górze Morro dos Coqueiros. Napływ pątników był tak duży, że w 1834 r. rozpoczęto budowę nowej świątyni. Wokół sanktuarium i wioski powstało i rozwinęło się miasto Aparecida. Do dziś pracują w nim księża redemptoryści, którzy przybyli tam w 1893 r., z prowincji Monachium w Niemczech i objęli opiekę nad sanktuarium. Była to pierwsza parafia redemptorystów w Ameryce Łacińskiej.
Mała figurka i ogromna bazylika
Figurka Matki Bożej Aparecida ma zaledwie 40 cm wysokości. Przedstawia Maryję z księżycem pod stopami. Artysta ukazał ją ze złożonymi rękami w geście modlitwy. Jej koronacja na prawie papieskim odbyła się w 1904 r. i odtąd figurka Matki Bożej nosi koronę. Okryta jest pięknie haftowanym welonem-kapą. Kolor szaty zależy od okresu liturgicznego i charakteru świąt. Dnia 16 lipca 1930 r. Brazylijczycy złożyli hołd Matce Bożej z Aparecida, obierając Ją sobie za przewodniczkę i patronkę, a papież Pius XI ogłosił Niepokalaną z Aparecida główną patronką Brazylii. W latach 1965-1969 w Brazylii odbyła się ogólnokrajowa peregrynacja figurki. Ogromny napływ pielgrzymów wpłynął na decyzję wybudowania kolejnego olbrzymiego sanktuarium wzniesionego ze składek ludu. W 1955 r. rozpoczęto jego budowę według projektu architekta Benedito Calixto de Jesus Neto. Świątynia jest wzniesiona na planie greckiego krzyża o długości 173 m i szerokości 168 m. Wieża ma 100 m wysokości i liczy 18 pięter. Bazylika ma kopułę o średnicy 78 m, a nawa w formie krzyża ma powierzchnię 18 000 m2. Świątynia może pomieścić 45 000 wiernych. Fronton bazyliki zdobią mozaiki – dar papieża Jana Pawła II. Obie bazyliki, nową i starą, łączy nowoczesna estakada umożliwiająca pielgrzymom łatwy dostęp do cudownych miejsc kultu.
Nowa bazylika w Aparecida jest jedną z największych i najbardziej odwiedzanych na świecie. W roku 1980 papież Jan Paweł II nadał temu sanktuarium maryjnemu tytuł Bazyliki mniejszej. W 2007 r. do Aparecida przybył Benedykt XVI, który otworzył tam V Konferencję Generalną Episkopatów Krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Teraz bazylika czeka na kolejnego papieża – pielgrzyma, który będzie się modlił wraz z ludem Bożym, wielbiąc w tym miejscu Matkę Jezusa i naszą Matkę.
